Niepewność rynku a wiarygodność finansowa

autor: dr hab. Halina Brdulak

Sytuacja finansowa w branży TSL jest bardzo niestabilna. Ze względu na duże rozdrobnienie polskiego rynku, z największym wyzwaniem mierzą się małe i średnie firmy transportowe. To dla nich przede wszystkim utrzymanie się na tak niepewnym rynku jest najtrudniejsze. Jednocześnie to właśnie te firmy tworzą bazę dla godziwego funkcjonowania całych rodzin i bliskich znajomych z okolic, gdzie są zarejestrowane.

Sprawdź także: Rosną stawki transportowe w Europie

Co wpływa na obecną sytuację gospodarczą?

Szczególnym zagrożeniem i testem dla przepływów finansowych była pandemia, a w 2022 r. – doszły problemy, związane z dalszym zrywaniem się łańcuchów dostaw w wyniku agresji Rosji w Ukrainie, a także wprowadzeniem kolejnych regulacji Pakietu Mobilności i  ponad dwucyfrową inflacją. Zadłużenie branży TSL jest obserwowane od kilku lat, jednak ostatnio, według informacji Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej  – wartość ta wzrosła aż do 1,24 mld zł. Oznacza to upadek lub przejęcia mniejszych firm.

Powyższa, trudna sytuacja jest dodatkowo pogłębiana przez wzrost oprocentowania kredytów, rat leasingowych, a także składek na ubezpieczenia społeczne. W przypadku maksymalnych stawek podatku od środków transportowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony – wzrost wynosi 3,6 proc. Ponieważ jednak opłata ta jest uzależniona od kursu euro z dnia 1 października poprzedniego roku zarówno inflacja, jak i słabnięcie złotówki, obserwowane obecnie, wpłyną dodatkowo na wzrost powyższych obciążeń.

Pakiet Mobilności a rosnąca niewypłacalność branży TSL

Z kolei dalsze regulacje, wprowadzane systematycznie w ramach Pakietu Mobilności, prowadzą do wzrostu kosztów wynagrodzeń w puli kosztowej przedsiębiorstw, a tym samym wpłyną na ogólny wzrost kosztów przedsiębiorstw transportowych. Od lutego 2022 r. kierowcy realizujący przewozy na terenie Unii Europejskiej są zobowiązani do otrzymywania wynagrodzeń na poziomie takim, jakie obowiązują w danym kraju. Natomiast diety i ryczałty nie będą mogły zostać wliczone do płacy minimalnej, tak jak to było dotychczas.

Sprawdź więcej: Kabotaż a Pakiet Mobilności – zmiany

Nowe regulacje, według ocen przewoźników, w największym stopniu wpłyną na funkcjonowanie firm z takich krajów jak Polska, Litwa, Łotwa czy Estonia, które wobec niższych kosztów, mogły konkurować na rynkach Unii Europejskiej z przedsiębiorstwami z Francji czy Niemiec. Kolejne przepisy dotyczące wiarygodności finansowej, wprowadzono z dniem 21 maja 2022 r. Obowiązują one dla przedsiębiorców, realizujących międzynarodowe przewozy drogowe pojazdami o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 ton. Tego typu pojazdy stanowią ponad 70 proc. wszystkich zarejestrowanych samochodów ciężarowych zarejestrowanych w Polsce.

Kryteria zdolności finansowej na rynku TSL

Wśród kryteriów, potwierdzających zdolność finansową wymienia się  m.in. polisę OC zawodowego przewoźnika drogowego. Nie byłoby to żadnym zaskoczeniem, gdyby nie fakt, że w Polsce ok. 50 proc. firm ma zarejestrowaną indywidualną działalność gospodarczą, a nie działalność zawodowego przewoźnika. Oznacza to, że działalność związaną z realizacją przewozów mają wpisaną do KRS jako jedną z działalności, nie są natomiast zawodowym przewoźnikiem drogowym.

Warto też dodać, że dywersyfikacja działalności, a nie koncentracja na jednym, wybranym obszarze, stanowi o możliwości sprawniejszego zarządzania na dość niepewnym rynku. W przypadku dywersyfikacji, a najczęściej wśród dodatkowej działalności przewoźników pojawia się handel i usługi serwisowe, możliwe jest sprawne „nawigowanie” wśród różnych obszarów działania, tak aby utrzymać swoją płynność finansową. 

Obowiązkowe będzie również posiadanie zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika, co oznacza nie tylko konieczność finansowego zabezpieczenia każdego auta, ale przede wszystkim zatrudnienie na stanowisku kierowniczym osoby z certyfikatem kompetencji zawodowych (o ile nie posiada go właściciel, co jednak jest rzadkością), a to będzie generowało kolejne wysokie koszty. Zatem nowe wymagania będą oznaczać nowe problemy.

Wydłużanie terminów płatności

Jednak w branży TSL największym problem jest ciągłe wydłużanie terminów płatności. Powyższe zjawiska jedynie nasiliły wspomniane powyżej wydarzenia. W związku z tym weryfikacja finansowa firm, z którymi będziemy współpracować,  staje się coraz istotniejszym problemem. Poszukuje się takich rozwiązań, bazując na systemach informatycznych, AI i machine learning, które pozwolą już w czasie pierwszego kontaktu określić zagrożenie wynikające z niskiej wiarygodności finansowej partnera.

W przypadku nowych narzędzi, opartych na zaawansowanych technologiach, będzie można z dużym prawdopodobieństwem to zdiagnozować. Jednak podstawą dla wszystkich narzędzi, pozwalających lepiej zarządzać ryzykiem niewypłacalności partnera, jest podanie zweryfikowanych danych. Ponieważ algorytmy bazują na informacji, która została wczytana do systemu, wiarygodność danych jest podstawą prawidłowej diagnozy.